ΟΡΘΟΠΕΤΡΑ
Η ζωή του προϊστορικού οικισμού άρχισε στη μέση νεολιθική εποχή ( περίπου 5000 π.Χ.) και συνεχίστηκε χωρίς διακοπή σε όλη την ύστερη νεολιθική (4000-3000 π.Χ.) και την εποχή του χαλκού (3000-1050 π.Χ.) ως την πρώιμη εποχή του σιδήρου (1050-700 π.Χ.) οπότε και ο οικισμός του Ντικιλί Τας εγκαταλείφθηκε. Ένας νέος οικισμός αναπτύχθηκε δυτικότερα στην κορυφή του οχυρού λόφου.
Πρώτος χριστιανικός ευκτήριος οίκος στους Φιλίππους 312/3 – 342/3 μ.Χ.
Οκταγωνικός ναός: ο μητροπολιτικός ναός των Φιλίππων στα 400μ.Χ. ως τις αρχές του 7ου αιώνα.
Οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές χρονολογούνται στον 5ο και 6ο αιώνα μ.Χ.
Μετά τις αρχές του 7ου αιώνα η πόλη συρρικνώθηκε και έχασε τη σημασία της ως θρησκευτικό, διοικητικό, οικονομικό κέντρο και στα βυζαντινά χρόνια επέζησε κυρίως ως οχυρό φρούριο στα χρόνια του Νικηφόρου Φωκά (963-969 μ.Χ.)
Η παρακμή και η ερήμωση ολοκληρώθηκε με την τουρκική κατάκτηση στα τέλη του 14ου αιώνα. Η πόλη μεταμορφώθηκε σε ερειπιώνα που εντυπωσίαζε τους φιλάρχαιους ευρωπαίους περιηγητές του 15ου-19ου αιώνα.
Φοίνικας= ιστορικά μέλος αρχαίου λαού της Μέσης Ανατολής, ο οποίος κατοικούσε στη Φοινίκη ( αρχαία χώρα της Μέσης Ανατολής , που εκτεινόταν στα εδάφη του σημερινού Λιβάνου και σε τμήμα της σημερινής Συρίας και του Ισραήλ( κυριότερες πόλεις : Τύρος, Βύβλος, Σιδώνα ) και διακρίθηκε ιδιαίτερα στο εμπόριο.
Αν και οι Φοίνικες ήταν σημιτικός λαός, η ονομασία τους δεν φαίνεται να έχει αυτή την προέλευση ( οι ίδιοι αυτοαποκαλούνταν Kinahni <<Χαναναίοι>>) ίσως πρόκειται για δάνειο ή για ελληνική επινόηση αφού το φοίνιξ σήμαινε << πορφυρός, κόκκινος – πορφύρα>> και συνεπώς, Φοίνιξ θα σήμαινε αρχικά << μη λευκός, έγχρωμος, σκουρόχρωμος, μελαμψός>> και όχι <<παραγωγός πορφύρας>> όπως υποστηρίχτηκε επειδή οι Φοίνικες ήταν παραγωγοί πορφύρας.
Χαναάν- Π.Δ. –Κ.Δ. παράκτια περιοχή της Α. Μεσογείου Θαλάσσης με κέντρο τη Φοινίκη, η Παλαιστίνη
Θάσιοι με αρχηγό τον εξόριστο Αθηναίο πολιτικό Καλλίστρατο ίδρυσαν την αποικία Κρηνίδες στα 360 π.Χ.
Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Β’ την κατέλαβε στα 356 π.Χ. Την οχύρωσε με τείχος ισχυρό, εγκατέστησε σε αυτή μακεδόνες αποίκους και τη μετονόμασε σε Φιλίππους.
Στην κλασική – ελληνιστική εποχή ανήκουν: η Ακρόπολις, η Πύλη της Νεάπολης, το Θέατρο, το ταφικό ηρώο και το ηρώο.
Σταθμός στην ιστορία της πόλης υπήρξε η μεγάλη μάχη που δόθηκε το 42 π.Χ. ανάμεσα στους δημοκρατικούς Βρούτο και Κάσσιο και τους Οκταβιανό και Αντώνιο, συνεχιστών της πολιτικής του Ιούλιου Καίσαρα.
Στη ρωμαϊκή εποχή ανήκουν: η Αγορά (forum), η Εμπορική Αγορά(commercial Agora), η Εγνατία Οδός(Via Egnatia), η Παλαίστρα, οι Θέρμες και η Λέσχη, η δεξαμενή – Φυλακή του Απ. Παύλου, το τρίκογχο ιερό, το ιερό του Συλβάνου, το ιερό των Αιγύπτιων Θεών.
Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΦΙΛΙΠΠΩΝ
(Σύμφωνα με τον Αππιανό, Περί εμφυλίων πολέμων IV, 105-138)
Το 42 π.Χ. στους Φιλίππους αναμετρήθηκαν οι Οκταβιανός και Αντώνιος, μέλη της τριανδρίας που ανέλαβε την εξουσία στη Ρώμη μετά τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα, με τους Κάσσιο και Βρούτο, που τον Μάρτιο του 44 π.Χ. δολοφόνησαν τον Ιούλιο Καίσαρα υπερασπιζόμενοι τη ρωμαϊκή δημοκρατία. Ο Οκταβιανός και ο Αντώνιος, που έρχονταν από τη Ρώμη, διέθεταν 28 λεγεώνες και 13.000 ιππείς. Ο Κάσσιος και ο Βρούτος είχαν καταφέρει να οδηγήσουν από τη Μικρά Ασία στους Φιλίππους, μετά από επίπονη πορεία μέσα από τη Θράκη, 19 ρωμαϊκές λεγεώνες, 20.000 ιππείς και άλλες ενισχύσεις από συμμάχους, τους οποίους είχαν στρατολογήσει. Η τελική μάχη δόθηκε στην ελώδη πεδιάδα, έξω από το δυτικό τείχος των Φιλίππων. Τα έλη που υπήρχαν εδώ στην αρχαιότητα έχουν σήμερα εξαφανιστεί και αντικατασταθεί από εύφορα χωράφια. Το πεδίο ωστόσο της μάχης των Φιλίππων έχει διασώσει την αυθεντικότητα του ιστορικού τοπίου. Οι δυο λόφοι, οι οποίοι – κατά την αφήγηση του ρωμαίου ιστορικού Αππιανού- βρίσκονταν στο κέντρο του πεδίου της μάχης, προβάλλουν στην πεδιάδα έξω από τα τείχη της αρχαίας πόλης των Φιλίππων, δίπλα στον ποταμό Γαγγίτη με το χρυσοφόρο Παγγαίο, λίκνο της λατρείας του Διονύσου, στο βάθος του ορίζοντα. Στο μεγαλύτερο από τους δύο λόφους είχε εγκαταστήσει το στρατόπεδο του ο Κάσσιος, ενώ το στρατόπεδο του Βρούτου πρέπει να βρισκόταν βορειότερα, στις υπώρειες του ορεινού όγκου της ακρόπολης των Φιλίππων. Η θέση των δημοκρατικών ήταν πλεονεκτική. Ο Βρούτος και ο Κάσσιος ήταν καλά οχυρωμένοι στην ισχυρή ακρόπολη των Φιλίππων. Τα έλη και ο ποταμός Γαγγίτης παρείχαν φυσική οχύρωση στα στρατόπεδα τους από τα νότια και τα δυτικά και το ισχυρό τείχος, που ένωσε τα δυο στρατόπεδα, ενίσχυσε ακόμη περισσότερο την άμυνα των στρατοπέδων και της πόλης. Οι δημοκρατικοί είχαν επίσης άφθονο χρήμα για να εξασφαλίζουν την αφοσίωση των στρατιωτών τους και άνετη πρόσβαση στις βάσεις ανεφοδιασμού τους, στο λιμάνι της Νεάπολης και στη Θάσο, όπου ήταν αγκυροβολημένος ο στόλος τους. Από τους αντιπάλους των δημοκρατικών Κάσσιου και Βρούτου πρώτος έφθασε ο Αντώνιος, ο οποίος, αφού εγκατέστησε τις βάσεις ανεφοδιασμού του στην Αμφίπολη, ακολουθώντας την «Εγνατία» οδό ήρθε στους Φιλίππους και στρατοπέδευσε στα δυτικά του έλους και του ποταμού Γαγγίτη, σε μικρή απόσταση από το στρατόπεδο των δημοκρατικών (1500 μ. περίπου). Ο Οκταβιανός, τον οποίο είχε αφήσει άρρωστο στο Δυρράχιο ο Αντώνιος, έφθασε λίγες μέρες αργότερα σε φορείο, ανήμπορος ακόμα για τη μάχη. Ο Αντώνιος και ο Οκταβιανός οχύρωσαν ένα κοινό στρατόπεδο, αλλά η θέση τους ήταν σαφώς μειονεκτική : η βάση ανεφοδιασμού τους, στην Αμφίπολη, ήταν μακριά και τα χρήματα που διέθεταν πολύ λιγότερα από αυτά των δημοκρατικών. Το στρατόπεδό τους επίσης βρισκόταν στην πεδιάδα, ενώ των δημοκρατικών σε οχυρή θέση. Έπρεπε να κόβουν ξύλα από το έλος και να ανοίγουν πηγάδια μέσα στο έλος για να βρουν πόσιμο νερό, ενώ οι αντίπαλοί τους είχαν άμεση πρόσβαση στα δάση των βουνών και άφθονο πόσιμο νερό από τον ποταμό Γαγγίτη. Κάτω από αυτές τις συνθήκες καθορίστηκε και η πολεμική τακτική των δύο αντιπάλων: ο Βρούτος και ο Κάσσιος είχαν κάθε λόγο να επιδιώκουν την αναβολή της μάχης για να φθείρουν τον αντίπαλό τους με την καθυστέρηση, ενώ ο Αντώνιος και ο Οκταβιανός ανέπτυξαν από την αρχή μεγάλη κινητικότητα, για να μην καθηλώνουν στην αδράνεια, αλλά να επισπεύσουν τη σύρραξη. Ο Αντώνιος ήταν εκείνος που προκάλεσε την πρώτη μάχη: κατάφερε να παρακάμψει την αμυντική γραμμή των δημοκρατικών με ένα μικρό μέρος του στρατού του, που – κρυμμένο πίσω από τα καλάμια του έλους-κατασκεύασε δρόμο ανάμεσα στα έλη. Μόλις ο Κάσσιος διαπίστωσε ότι οι αντίπαλοι είχαν περάσει στα νώτα του, έσπευσε αμέσως, όπως ήταν φυσικό, να τους εξουδετερώσει. Στη μάχη που ακολούθησε οι στρατιώτες του Αντωνίου κατέλαβαν και λεηλάτησαν το στρατόπεδο του Κάσσιου. Η μάχη γενικεύθηκε και ο Βρούτος με τους στρατιώτες του επιτέθηκαν και κατέλαβαν το στρατόπεδο του Οκταβιανού. Μετά τη λεηλασία των δυο στρατοπέδων οι αντίπαλοι Αντώνιος και Βρούτος αποχώρησαν και επανήλθαν στις αρχικές τους θέσεις. Αν και αμφίρροπη, η αναμέτρηση της πρώτης αυτής μάχης, που δόθηκε στις αρχές Οκτωβρίου του 42 π.Χ. , κατέληξε σε βαρύτατη απώλεια των δημοκρατικών. Ο Κάσσιος, όταν είδε από την ακρόπολη των Φιλίππων το στρατόπεδο του να πέφτει στα χέρια των εχθρών, πριν ακόμα ενημερωθεί για τη νίκη του Βρούτου και τις απώλειες του Οκταβιανού, αυτοκτόνησε απελπισμένος για την ήττα που την πίστεψε ολοκληρωτική. Ο Βρούτος έθαψε κρυφά τον Κάσσιο στη Θάσο και μεταφέρθηκε αμέσως στο στρατόπεδο του Κάσσιου που βρισκόταν στην πρώτη γραμμή της άμυνας. Το στρατηγικό του σχέδιο για τη φθορά των αντιπάλων του με την αναβολή της μάχης δεν άλλαξε, αλλά και πάλι δεν στάθηκε δυνατό να πραγματοποιηθεί. Οι Οκταβιανός και Αντώνιος επανέλαβαν τη στρατηγική της κινητικότητας και κατάφεραν να προωθήσουν τις θέσεις τους. Πρώτα κατέλαβαν τη νύχτα το μικρό- γειτονικό στο στρατόπεδο του Βρούτου-λόφο, που ο Βρούτος είχε αμελήσει να οχυρώσει, και προώθησαν εν συνεχεία από την πλευρά του έλους στρατό προς την πόλη των Φιλίππων με στόχο να αποκόψουν το δρόμο προς τη θάλασσα. Μπροστά στον κίνδυνο να αποκοπεί από τις βάσεις ανεφοδιασμού του, ο Βρούτος υποχρεώθηκε να αλλάξει ριζικά τη γραμμή του μετώπου του αναπτύσσοντας την τώρα από τα δυτικά προς τα ανατολικά, για να προστατεύσει την επικοινωνία του με το λιμάνι της Νεάπολης. Με τη νέα αυτή γραμμή μετώπου απειλούσε άμεσα τους αντιπάλους του, οι οποίοι κινδύνευαν, στην περίπτωση έστω και μικρής υποχώρησης, να πέσουν στο έλος, αλλά διακινδύνευε και ο ίδιος, σε περίπτωση ήττας, να αποκοπεί από τα ανατολικά από τις βάσεις ανεφοδιασμού του. Τη νίκη στη δεύτερη και τελική μάχη, που δόθηκε στις 23 Οκτωβρίου του 42 π.Χ., κέρδισαν ο Αντώνιος και ο Οκταβιανός. Οι λεγεώνες του Βρούτου διαλύθηκαν και οι στρατιώτες του τράπηκαν σε φυγή. Ο ίδιος ο Βρούτος με πολλούς αφοσιωμένους στρατιώτες και φίλους κατέφυγε στην κορυφή γειτονικού λόφου με την ελπίδα να επανακτήσει το στρατόπεδο του και να συνεχίσει τον πόλεμο. Όταν όμως διαπίστωσε την απροθυμία των στρατιωτών του να τον ακολουθήσουν προτίμησε να αυτοκτονήσει παρα να πέσει στα χέρια των αντιπάλων του. Ο Αντώνιος, όταν βρήκε τον Βρούτο νεκρό, τύλιξε το σώμα του με πορφυρή χλαμύδα και αφού το έκαψε σε νεκρική πυρά έστειλε την τέφρα στη μητέρα του. Ο στρατός των δημοκρατικών διαλύθηκε και προσχώρησε τελικά στους νικητές. Η μάχη των Φιλίππων στα 42 π.Χ. σήμανε το τέλος της ρωμαϊκής δημοκρατίας. Δέκα περίπου χρόνια αργότερα ο Οκταβιανός εξουδετερώνοντας τον Αντώνιο (ναυμαχία Ακτίου 31 π.Χ. ) και υποτάσσοντας και το τελευταίο ελληνιστικό βασίλειο, αυτό της Κλεοπάτρας της Αιγύπτου, εγκαθίδρυσε τη μονοκρατορία του στη Ρώμη.
ΦΙΛΙΠΠΟΙ – 42 π.Χ. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, Βρούτος ΧΧΧVΙ, 3-4
ὡς οὖν ἒμελλεν ἐξ Ἀσίας διαβιβάζειν το στράτευμα, νύξ
μέν ἦν βαθυτάτη, φῶς δ’ εἶχεν οὐ πάνυ λαμπρόν ἡ σκηνή,
πᾶν δε το στρατόπεδον σιωπή κατεῖχεν. ὁ δε συλλογιζόμενος
τι και σκοπῶν προς ἑαυτόν ἒδοξεν αἰσθέσθαι τινός
εἰσιόντος. ἀποβλέψας δε προς την εἲσοδον ὁρᾷ δεινήν και
ἀλλόκοτον ὄψιν ἐκφύλου δώματος και φοβεροῦ, σιωπῇ
παρεστῶτος αὐτῷ. τολμήσας δε ἐρέσθαι,«Τις ποτ’ ὤν»,
εἶπεν, «ἀνθρώπων ἢ θεῶν, ἢ τι βουλόμενος ἥκεις ὡς ἡμᾶς;»
Ὑποφθέγγεται δ’ αὐτῷ το φάσμα· « Ὁ σός, ὦ Βροῦτε, δαίμων
κακός· ὄψει δε με περί Φιλίππους». και ὁ Βροῦτος οὐ
διαταραχθείς, « Ὄψομαι», εἶπεν.
W. SHAKESPEARE, Ιούλιος Καίσαρ (μετάφραση Κ. Καρθαίου).
ΒΡΟΥΤΟΣ Ὤ, τι ἄσκημα πού καίει αὐτή ἡ λαμπάδα!
Μπά! ποιος ἔρχεται ἐκεῖ; Μα βέβαια θα’ ναι
τα κουρασμένα μάτια μου που πλάθουν
το ἀπαίσιο τοῦτο θέαμα. –Με ζυγώνει.-
Ποιος εἶσαι, τι εἶσαι; Εἶσαι θεός; εἶσαι ἄγγελος,
ἤ δαίμονας, και κάνεις
να μοῦ παγώνει το αἶμα, και να ὀρθώνονται
οἱ τρίχες στο κεφάλι μου; Ποιος εἶσαι;
ΠΝΕΥΜΑ Εἶμαι ὁ κακός σου δαίμονας, ὦ Βροῦτε.
ΒΡΟΥΤΟΣ Τι θέλεις ἐδώ μέσα;
ΠΝΕΥΜΑ Να σοῦ πῶ ὅτι
Θα με δεῖς στους Φιλίππους.
ΒΡΟΥΤΟΣ Πάει καλά, θα σε δῶ.
ΠΝΕΥΜΑ Ναι, στους Φιλίππους.
ΒΡΟΥΤΟΣ Καλά λοιπόν, θα σε δῶ στους Φιλίππους.
ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ 16. 11-40.
ΦΙΛΙΠΠΟΙ – 49 μ.Χ.
Ἀναχθέντες δε ἀπό Τρῳάδος εὐθυδρομήσαμεν εἰς Σαμοθράκην, τῇ δε ἐπιούσῃ εἰς Νέαν Πόλιν, κἀκεῖθεν εἰς Φιλίππους, ἥτις ἐστί πρώτης μερίδος τῆς Μακεδονίας πόλις, ᾖ ταύτη κολωνία. ἦμεν δε ἐν ταύτη τῇ πόλει διατρίβοντες ἡμέρας τινάς. τῇ τε ἡμέρᾳ τῶν σαββάτων ἐξήλθομεν ἔξω τῆς πύλης παρά ποταμόν οὗ ἐνομίζομεν προσευχήν εἶναι, και καθίσαντες ἐλαλοῦμεν ταῖς συνελθούσαις γυναιξίν. και τις γυνή ὀνόματι Λυδία, πορφυρόπωλις πόλεως Θυατίρων σεβομένη τον Θεόν, ἤκουεν, ἧς ὁ Κύριος διήνοιξεν την καρδίαν προσέχειν τοῖς λαλουμένοις ὑπό τοῦ Παύλου. ὡς δε ἐβαπτίσθη και ὁ οἶκος αὐτῆς, παρεκάλεσεν λέγουσα, Εἰ κεκρίκατέ με πίστην τῷ Κυρίῳ εἶναι, εἰσελθόντες εἰς τον οἶκόν μου μένετε· και παρεβιάσατο ἡμᾶς. Ἐγένετο δε πορευομένων ἡμῶν εἰς προσευχήν παιδίσκην τινά ἔχουσαν πνεῦμα πύθωνα ὑπαντῆσαι ἡμῖν, ἥτις ἐργασίαν πολλήν παρεῖχεν τοῖς κυρίοις αὐτῆς μαντευομένη. αὕτη κατακολουθοῦσα τῷ Παύλῳ και ἡμῖν ἔκραζε λέγουσα, Οὗτοι οἱ ἅνθρωποι δοῦλοι τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου εἰσίν, οἵτινες καταγγέλλουσιν ὑμῖν ὁδόν σωτηρίας. τοῦτο δε ἐποίει ἐπί πολλάς ἡμέρας. διαπονηθείς δε Παῦλος και ἐπιστρέψας τῷ πνεύματι εἶπεν, Παραγγέλλω σοι ἐν ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐξελθεῖν ἀπ’ αὐτῆς· και ἐξῆλθεν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ. ἰδόντες δε οἱ κύριοι αὐτῆς ὅτι ἐξῆλθεν ἡ ἐλπίς τῆς ἐργασίας αὐτῶν ἐπιλαβόμενοι τον Παῦλον και τον Σίλαν εἵλκυσαν εἰς την ἀγοράν ἐπί τους ἄρχοντας, και προσαγαγόντες αὐτούς τοῖς στρατηγοῖς εἶπαν, οὗτοι οἱ ἄνθρωποι ἐκταράσσουσιν ἡμῶν την πόλιν Ἰουδαῖοι ὑπάρχοντες, και καταγγέλλουσιν ἔθη ἃ οὐκ ἔξεστιν ἡμῖν παραδέχεσθαι οὐδέ ποιεῖν ῾Ρωμαίοις οὖσιν. και συνεπέστη ὁ ὄχλος κατ’ αὐτῶν, και οἱ στρατηγοί περιρρήξαντες αὐτῶν τα ἱμάτια ἐκέλευον ῥαβδίζειν, πολλάς τε ἐπιθέντες αὐτοῖς πληγάς ἔβαλον εἰς φυλακήν, παραγγείλαντες τῷ δεσμοφύλακι ἀσφαλῶς τηρεῖν αὐτούς· ὃς παραγγελίαν τοιαύτην λαβών ἔβαλεν αὐτούς εἰς την ἐσωτέραν φυλακήν και τους πόδας αὐτῶν ἠσφαλίσατο αὐτῶν εἰς το ξύλον. Κατά δε το μεσονύκτιον Παῦλος και Σίλας προσευχόμενοι ὕμνουν τον Θεόν, ἐπηκροῶντο δε αὐτῶν οἱ δέσμιοι· ἄφνω δε σεισμός ἐγένετο μέγας ὥστε σαλευθῆναι τα θεμέλια τοῦ δεσμωτηρίου, ἠνεῲχθησαν δε παραχρῆμα αἱ θύραι πᾶσαι, και πάντων τα δεσμά ἀνέθη. ἔξυπνος δε γενόμενος ὁ δεσμοφύλαξ και ἰδών ἀνεῳγμένας τας θύρας τῆς φυλακῆς, σπασάμενος την μάχαιραν ἤμελλεν ἑαυτόν ἀναιρεῖν, νομίζων ἐκπεφευγέναι τους δεσμίους. ἐφώνησεν δε Παῦλος μεγάλῃ φωνῇ λέγων, Μηδέν πράξῃς σεαυτῷ κακόν, ἅπαντες γαρ ἐσμέν ἐνθάδε. αἰτήσας δε φῶτα εἰσεπήδησεν, και ἔντρομος γενόμενος προσέπεσεν τῷ Παύλῳ και τῷ Σίλᾳ, και προαγαγών αὐτούς ἔξω ἔφη, Κύριοι, τι με δεῖ ποιεῖν ἵνα σωθῶ; οἱ δε εἶπαν, Πίστευσον ἐπί τον Κύριον Ἰησοῦν, και σωθήσῃ συ και ὁ οἶκος σου. και ἐλάλησαν αὐτῷ τον λόγον τοῦ Κυρίου συν πᾶσιν τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ αὐτοῦ. και παραλαβών αὐτούς ἐν ἐκείνῃ τῇ ὥρᾳ τῆς νυκτός ἔλουσεν ἀπό τῶν πληγῶν, και ἐβαπτίσθη αὐτός και οἱ αὐτοῦ πάντες παραχρῆμα, ἀναγαγών τε αὐτούς εἰς τον οἶκον παρέθηκεν τράπεζαν, και ἠγαλλιάσατο πανοικεί πεπιστευκώς τῷ Θεῷ. Ἡμέρας δε γενομένης ἀπέστειλαν οἱ στρατηγοί τους ῥαβδούχους λέγοντες, Ἀπόλυσιν τους ἀνθρώπους ἐκείνους. ἀπήγγειλεν δε ὁ δεσμοφύλαξ τους λόγους προς τον Παῦλον, ὅτι Ἀπέσταλκαν οἱ στρατηγοί ἵνα ἀπολυθῆτε· νῦν οὖν ἐξελθόντες πορεύεσθε ἐν εἰρήνῃ. ὁ δε Παῦλος ἔφη προς αὐτούς, Δείραντες ἡμᾶς δημοσίᾳ ἀκατακρίτους, ἀνθρώπους Ῥωμαίους ὑπάρχοντας, ἔβαλαν εἰς φυλακήν· και νῦν λάθρα ἡμᾶς ἐκβάλλουσιν; οὐ γάρ, ἀλλά ἐλθόντες αὐτοί ἡμᾶς ἐξαγαγέτωσαν. ἀπήγγειλαν δε τοῖς στρατηγοῖς οἱ ῥαβδοῦχοι τα ῥήματα ταῦτα. ἐφοβήθησαν δε ἀκούσαντες ὅτι Ῥωμαῖοί εἰσιν, και ἐλθόντες παρεκάλεσαν αὐτούς, και ἐξαγαγόντες ἠρώτων ἀπελθεῖν ἀπο τῆς πόλεως. ἐξελθόντες δε ἀπό τῆς φυλακῆς εἰσῆλθον προς την Λυδίαν, και ἰδόντες παρεκάλεσαν τους ἀδελφούς και ἐξῆλθαν.
Στην παλαιοχριστιανική εποχή ανήκουν:
- Ο πρώτος χριστιανικός ευκτήριος οίκος στους Φιλίππους ιδρυμένος δίπλα σε ταφικό ηρώο ελληνιστικών χρόνων ήταν αφιερωμένος, σύμφωνα με ψηφιδωτή επιγραφή του δαπέδου του, στον Απόστολο Παύλο και χρονολογείται στο 312/3-342/3 μ.Χ.
- Οκτάγωνο- Οκταγωνικός Ναός. Γύρω στα 400μ.Χ. τον μικρό ευκτήριο οίκο αντικατέστησε ο μεγάλος οκτάγωνος ναός, ο οποίος με διάφορες μετασκευές διατηρήθηκε ως τις αρχές του 7ου αιώνα μ.Χ.
- Βαλανείο, Επισκοπείο
- Βασιλικές [basilica (λατ.)=δημόσιος χώρος συγκέντρωσης]
-Α’ , μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος στην ανατολική πλευρά που χρονολογείται στο τέλος του 5ου αιώνα μ.Χ. και διακρίνεται για τη μεγαλοπρέπειά του γλυπτικού διακόσμου (κιονόκρανα, επίκρανα, θωράκια).
-Β’ , η τρίκλιτη βασιλική χτίστηκε γύρω στα 550 μ.Χ. Το οικοδόμημα απομακρύνεται ως προς την αρχιτεκτονική του από τον τύπο της ελληνιστικής βασιλικής και πλησιάζει τον τύπο της βασιλικής με τρούλο, όπως είναι η Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως. Η τοιχοδομία, λιθοδομή με παράλληλες ζώνες πλινθοδομής είναι χαρακτηριστική της εποχής του Ιουστινιανού Α’ 527-565 μ.Χ.
-Γ ‘, μεγαλοπρεπής, τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα και εγκάρσιο κλίτος, πολυτελή μαρμαροθετήματα δαπέδου και πλούσιο γλυπτό διάκοσμο. Χρονολογείται στον 6ο αιώνα μ.Χ.
-Δυτικό νεκροταφείο: έχει ανασκαφεί ένα μικρό τμήμα, το οποίο έχει διαμορφωθεί μέσα στον περιβάλλοντα χώρο του σύγχρονου βαπτιστηρίου της Αγίας Λυδίας.
-Ανατολικό νεκροταφείο: η εκτός των τειχών κοιμητηριακή βασιλική. Έξω από τα ανατολικά τείχη των Φιλίππων εκτεινόταν το ανατολικό νεκροταφείο της πόλης όπου κατά τους υστερορωμαϊκούς και τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους ενταφιάζονταν εθνικοί και χριστιανοί. Στο κέντρο του ανατολικού χριστιανικού νεκροταφείου των Φιλίππων βρέθηκε τρίκλιτη κοιμητηριακή βασιλική, η οποία χρονολογείται στο β’ μισό του 4ου αιώνα μ.Χ. και υπέστη στον 6ο αιώνα μ.Χ. σημαντικές αλλαγές όπως είναι ο σχηματισμός εγκάρσιου κλίτους στο ανατολικό τμήμα και η κατασκευή ψηφιδωτού δαπέδου. Μέσα στην εκκλησία βρέθηκαν πολλοί τάφοι. Δίπλα στην κοιμητηριακή βασιλική εντοπίστηκε δεύτερος χριστιανικός ναός, μεγαλύτερων διαστάσεων του οποίου έχει ανασκαφεί μόνο μέρος του ανατολικού τμήματος.
Ο Φίλιππος οχύρωσε και στόλισε με κτήρια τις δύο πόλεις και ιδιαίτερα τους Φιλίππους. Παράλληλα ο Φίλιππος αποξήρανε και παρέδωσε στην καλλιέργεια μεγάλα τμήματα του απέραντου τότε έλους των Φιλίππων, όπως μας βεβαιώνουν ο Θεόφραστος και ο Πλίνιος, αλλά και μια επιγραφή της εποχής του Μ. Αλεξάνδρου από τους Φιλίππους. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η αφήγηση του Θεόφραστου στην ‘’ περί φυτών αιτίας’’ εργασία του γι αυτήν την αποξήρανση, που χρειάστηκε να περάσουν άλλα 2.300 χρόνια για να ολοκληρωθεί στη δεκαετία του 1930 από το ελληνικό κράτος: ‘’ Ἔν τέ Φιλίπποις πρότερον μεν μᾶλλον ἐξεπήγνυντο, νῡν δ’ ἐπεί καταποθείς ἐξήρανται το πλεīστον ἣ τε χώρα πᾶσα κάτεργος γέγονεν ἦττον πολύ. Καίτοι λεπτότερος ὁ ἀήρ δι’ ἂμφω και διά το ἐνεξηρᾶνθαι το ὕδωρ και διά το κατειργᾶσθαι την χώραν. Ἡ γάρ ἀργός ψυχροτέρα και παχύτερον ἒχει τον ἀέρα διά το ὑλώδης εἶναι και μήτε τον ἥλιον ὁμοίως διικνεīσθαι μήτε τα πνεύματα διαπνεīν ἅμα δε και αὐτήν ἒχειν ὑδάτων συρροάς και συστάσεις πλείους. Ὁ και περί τάς Κρηνίδας ἦν τῶν Θρακῶν κατοικούντων. Ἃπαν γάρ το πεδίον δένδρων πλῆρες ἦν και ὑδάτων. Ὁπότε νῦν μᾶλλον πρότερον ἐκπήγνυσι ἐξηραμμένων τῶν ὑδάτων οὐ τήν λεπτότητα τοῦ ἀέρος αἰτιατέον ὣς τινές φασίν’’ που σημαίνει : ‘’Στους Φιλίππους παλαιότερα είχε περισσότερους παγετούς, ενώ τώρα επειδή αποστραγγίστηκαν τα νερά και το έδαφος καλλιεργείται, έχει πολύ λιγότερους. Κι ο αέρας είναι πιο αραιός (ξηρός) και γιατί αποστραγγίστηκαν τα νερά και γιατί το έδαφος υπόκειται σε κατεργασία. Διότι εκείνη η περιοχή η οποία παραμένει χέρσα και πιο ψυχρή είναι και πιο πυκνό(υγρό) αέρα έχει γιατί είναι δασωμένη κι ούτε οι ακτίνες του ήλιου φτάνουν εύκολα προς αυτήν ούτε οι άνεμοι πνέουν ενώ συνάμα αυτή ( η περιοχή) έχει και πολλά νερά, τρεχούμενα ή στάσιμα. Τούτο συνέβαινε και γύρω από τις Κρηνίδες όταν τις κατοικούσαν οι Θράκες γιατί όλη η πεδιάδα ήταν γεμάτη με δέντρα και νερά. Σημειώνουμε ότι για την ίδια αποξήρανση μιλάει κι ο Ρωμαίος ιστορικός Πλίνιος ως εξής: ‘’ circa Philippos cultura siccata regio mutavit caeli habitum’’ ενώ τέλος και μια επιγραφή της εποχής του Μ. Αλεξάνδρου, που βρέθηκε στους Φιλίππους και την μνημονεύει ο Δ. Λαζαρίδης στο έργο του ‘’Φίλιπποι’’, αναφέρεται στο ίδιο εκείνο έργο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου